Opština Novi Bečej: Geografska monografija sa prikazom prirodnih karakteristika, stanovništva, privrede i naselja

Istražite duboko ukorijenjene prirodne čari i ekonomske potencijale Opštine Novi Bečej kroz sveobuhvatnu geografsku monografiju. Upoznajte se sa fascinantnim aspektima reljefa, geologije, klime, voda, biljnog i životinjskog sveta, dok istovremeno istražujete živopisna naselja i raznovrsnu privredu. Ova informativna knjiga pruža dragocen uvid u bogatstvo jedinstvenog vojvođanskog kraja, nudeći širok spektar informacija korisnih za obrazovanje, regionalno planiranje i očuvanje lokalnog identiteta.

Demografske i ekonomske karakteristike opštine Novi Bečej u 20. veku

U desetogodišnjem periodu, od popisa stanovništva 1971. do 1981, broj đomaćinstava porastao je sa 10.020 na 10.280, ili za 2,59%. Ako se analiziraju podaci od 1953. godine, stalni blagi porast broja domaćinstava uočava se sve do poslednjeg popisa. Međutim, ovaj porast nije rezultat povećanja ukupnog broja stanovnika, niti pak izrazitijeg imigriranja novih porodica. Naprotiv, povećanje broja domaćinstava rezultira iz stalnog deljenja većih porodica. Boljim uslovima privređivanja i podizanjem životnog standarda, mlađe porodice grade nove kuće i stanove i zasnivaju potpuno nova domaćinstva. Stariji članovi porodice ostaju u starim seoskim kućama, sa poljoprivrednim gazdinstvom i kompletnom ekonomijom, kojoj su bili prilagođeni i svi objekti domaćinstva.

Ako se analizira kretanje broja domaćinstava unutar opštine, po naseljima, uočavaju se određene razlike. Do najvećeg porasta broja domaćinstava došio je u Novom Bečeju — 5,02%, što je u skladu s najvećim brojem ukupnog stanovništva i domaćinstava u ovom naselju. U Novom Bečeju je i najveći procenat stanovništva prešao iz poljoprivrede u nepoljoprivredne delatnosti, što je takođe uticalo na raslojavanje višečlanih porodica. U Novom Miloševu i Bočaru broj domaćinstava veoma je malo porastao, što je skoro zanemarujuće. U istom vremenskom razdoblju, broj domaćinstava u Kumanu opao je za 13, odnosno za 0,88%. Minimalni porast u dva seoska nasclja i opadanje broja domaćinstava u Kumanu posledica je postepenog iseljavanja mlađih porodica u susedne gradove, pre svega, u Zrenjanin.

Od ukupno 10.280 domaćinstava, 1981. godine je u opštini bilo 4.855 domaćinstava sa poljoprivrednim gazdinstvom, odnosno 47,23%. Unutar opštine, po naseljenim mestima, značajne su razlike u zastupljenosti domaćinstva sa poljoprivrednim gazdinstvom. Ovakvih domaćinstava u Bočaru ima 482, ili 68,56% u odnosu na ukupan broj domaćinstava u ovom naselju. U Kumanu broj ovih domaćinstava zastupljen je sa 61,89%, u Novom Miloševu sa 56,29%, a najmanja je zastupljenost u Novom Bečeju — 36,37%. Ovakva razlika je, pre svega, posledica drukčije privredne strukture naselja.

Prema veličini, odnosno prema broju članova, domaćinstva se na teritoriji Opštine međusobno razlikuju. Od ukupno 10.020 domaćinstava, 1971. godine, jednočlana domaćinstva bila su zastupljena sa 13,3%. Sa dva člana bilo je 26%, sa tri člana 21,5%, sa četiri člana 22,5%, sa pet članova 9,5%, sa šest članova 5,0%, sa sedam članova 1,4% i sa osam i više članova 0,8%. Najveći je broj dvočlanih porodica, zatim slede domaćinstva sa četiri i tri člana. Relativno je velika i zastupljenost jednočlanih porodica. Jednočlana i dvočlana domaćinstva pretežno čine tzv. starosna domaćinstva, čiji su mlađi članovi napustili mesta rođenja i preselili se u gradove.

Unutar opštine, po naseljenim mestima, veličine domaćinstava su različite. Bočar, u ukupnoj strukturi, ima najveći broj domaćinstava sa dva i četiri člana, Kumane i Novo Miloševo — takođe. Novi Bečej ima najveći broj dvočlanih domaćinstava (26,78%), zatim slede domaćinstva sa tri (23,23%) i sa četiri člana (22,63%). Karakteristično je da Novo Miloševo, u odnosu na ukupan broj domaćinstava, ima najveću zastupljenost domaćinstava sa četiri i više članova. Sa četiri člana ovo naselje ima 21,85% domaćinstava, sa pet članova 10,69%, sa šest 6,52% a sa 7 i više članova 3,63%. Novo Miloševo ima 33 domaćinstva sa 8 i više članova, koliko ima i Novi Bečej, sa dvostruko većim ukupnim brojem domaćinstava. Pored toga, Novo Miloševo u odnosu na Novi Bečej ima za trećinu više domaćinstava sa sedam članova. Ovakve razlike u veličini domaćinstava mogu se povezati sa opštom strukturom i poreklom stanovništva. Deo Novog Miloševa je posle drugog svetskog rata naseljen stanovništvom iz naših planinskih, pasivnih i ratom opustošenih krajeva, koje je duže vreme zadržalo tradiciju razvijanja porodica sa više dece, što nije karakteristično za vojvođanske prilike, odnosno za autohtono stanovništvo.

Najveći broj domaćinstava koja imaju članove na privremenom radu u inostranstvu čine jednočlane i dvočlane porodice. Od ukupno 334 ovakva domaćinstva, 1971. godine, 242 (ili 72,4%) su bila jednočlana, 80 (odnosno 24,0%) dvočlana i svega 12 (ili 3,6%) domaćinstva sa tri i više članova. Ova domaćinstva pretežno su činili najstariji članovi, koji su ostali na poljoprivrednim gazdinstvima, dok su mlađi, najproduktivniji i najsposobniji za privređivanje, otišli na privremeni rad u inostranstvo.

Prema veličini zemljišnog poseda, struktura domaćinstava je različita i u opštini i po naseljenim mestima. Jednu četvrtinu (ili 24,5%) u opštini čine domaćinstva bez zemlje. Najveći broj ovih domaćinstava je u Novom Bečeju (72,46%). Od 0,10 ha do 15,01 i više ha zemlje, najveća zastupljenost domaćinstava, 1971. godine, u opštini bila je sa posedom do 0,10 ha zemljišta — 1762, ili 17,6%. Zatim slede domaćinstva sa 0,11 do 0,50 ha — 12,7%; od 0,51 do 1,00 ha — 4,4%; 1,01 — 2,00 ha — 7,4%; 2,01 — 3,00 ha — 6,1%; 3,01 — 4,00 ha — 3,9%; 4,01 — 5,00 ha — 4,8%, itd. Procentualna zastupljenost domaćinstava od 0,10 ha do 3,01 ha opada, a zatim, sa većim zemljišnim posedom od 3 do 10 ha, raste. Ispod 1% zastupljena su domaćinstva sa posedom preko 10 ha zemljišta.

Unutar opštine, po naseljima, postoje razlike. Na primer, od 0,11 — 0,50 ha najveći broi domaćinstava ima Novo Miloševo 480 ili 37,62%). Podjednak broj domaćinstava sa posedom od 8 do 10 ha i od 10 do 15 ha imaju Novo Miloševo i Novi Bečej, iako Novi Bečej ima ukupno dvostruko veći broj domaćinstava. Sa posedom od 0,50 do 1,00 ha, 3 do 4 ha i 4 do 5 ha Bočar ima veći broj domaćinstava od Kumana, iako Kumane ima ukupno dvostruko veći broj domaćinstava. U strukturi svojih domaćinstava od 0,10 ha do 15 i više ha Bočar ima najveći broj domaćinstava sa posedom od 1 do 2 ha (89 ili 12,70%). U Kumanu je najveći broj domaćinstava sa posedom od 0,11 do 0,50 ha (21,74%), u Novom Bečeju sa posedom do 0,10 ha (21,86%), a u Novom Miloševu sa posedom od 0,11 do 0,50 ha (18,54%).

Od ukupno 10.020 domaćinstava u Opštini je, 1971. godine, 50,6% domaćinstava sticalo prihode iz nepoljoprivrednih delatnosti. Na drugom mestu, sa 37,3%, bila su domaćinstva sa prihodima iz poljoprivrede, a 12,1% domaćinstava sticalo je prihode iz mešovitih izvora, odnosno iz poljoprivrednih i nepoljoprivrednih delatnosti.

Po naseljima se struktura domaćinstava prema izvorima prihoda veoma razlikuje. U Bočaru najveći broj domaćinstava (46,36%) stiče prihode iz poljoprivrede, a najmanji broj iz mešovitih izvora (19,54%). U Kumanu najveći procenat domaćinstava izvore prihoda nalazi u nepoljoprivrednim delatnostima (48,09%). Ovo je, pre svega, posledica većeg broja radnika, dnevnih migranata, koji rade i stiču prihode u gradu, u vanpoljoprivrednim delatnostima. U Novom Bečeju, uticajem drukčije privredne strukture, najveći broj domaćinstava izvore prihoda nalazi u nepoljoprivredi (60,97%). U Novom Miloševu vodeće mesto u strukturi domaćinstava zauzimaju domaćinstva sa izvorima prihoda iz poljoprivrede (50,54%).

Related Articles