Na osnovu zastupljenosti pojedinih grupa ratarskih kultura, može se upoznati ranija i sadašnja struktura proizvodnje i odrediti proizvodna orijentacija u narednom periodu. S ciljem da se potpunije sagleda struktura ratarske proizvodnje na teritoriji opštine i uoče bitnije promene u njoj, treba analizirati podatke od 1965. do 1970. i od 1975. do 1980. godine. U ovim vremenskim razdobljima došlo je do različitih promena u ukupnoj setvenoj strukturi, što pruža dovoljnu osnovu za uočavanje pozitivnih tendencija i utvrđivanje adekvatnih puteva daljeg razvoja ratarstva.
Imajući u vidu činjenicu da je ranije ratarska proizvodnja na ovom području imala obeležje pretežno monokulturne proizvodnje, u posmatranom razdoblju, od 1965. do 1970. godine, zapažaju se značajne promene. Iako ta proizvodnja još nije potpuno izgubila sva ranija obeležja, ostvareni napredak od 1945. do 1970. godine ukazuje na tendencije savremenog privređivanja u poljoprivredi.
Uticajem prirodnih uslova i dugogodišnje tradicije, proizvodnja žitarica zadržala je dominantan značaj. Međutim, kako se i ovo može oceniti kao određena jednostranost, koja u ratarskoj proizvodnji može biti ekonomski štetna, činjeni su napori da se prošire obradive površine pod industrijskim i drugim intenzivnim kulturama. Iz svega toga rezultirale su pozitivne tendencije menjanja strukture ratarske proizvodnje. Udeo intenzivnih kultura sve više se povećava, što utiče na potiskivanje naturalne privrede i razvijanje tržišnih oblika privrede. Među realnim preduslovima za povećanje učešća industrijskih kultura u ukupnoj ratarskoj proizvodnji treba istaći: značajnu oraničnu površinu od preko 40.000 ha (što čini oko 66% ukupne teritorije opštine), odgovarajući kvalitet zemljišta, izgrađena zalivna polja i raspoložive sopstvene industrijske kapacitete, i, posebno, industrijske kapacitete susedne, zrenjaninske subregije.
Analizom podataka iz poslednje tabele može se zaključiti da je u posmatranom petogodišnjem razdoblju, u ukupnoj ratarskoj proizvodnji, do najvećih promena došlo u proizvodnji industrijskih kultura: sa 10,6% zastupljenosti 1965. godine, proizvodnja je proširena za blizu 50%, odnosno — zastupljenost industrijskih kultura u ukupnoj ratarskoj proizvodnji dostigla je 15%. Ovo povećanje bilo je daleko izrazitije na individualnim posedima, gde je skoro udvostručeno (sa 6,9% uvećano je na 12,0%), dok je na društvenom sektoru zabeleženo minimalno povećanje, od svega 1,2%. Društveni sektor bio je skoro isključivo orijentisan na proizvodnju šećerne repe i suncokreta, dok su na individualnom sektoru proizvodnje, pored pomenutih kultura, bili zastupljeni mak, duvan, industrijska paprika, lekovite i aromatične biljke.
Novija istraživanja, od 1975. do 1980. godine, ukazuju na dalje značajne promene i sve veću razvijenost ratarske i ukupne biljne proizvodnje.
Na ukupnom društvenom sektoru, koji poseđuje 15.279 ha oraničnih površina, u poslednjem petogodišnjem razdoblju (od 1975. do 1980. godine) ostvarena je različita setvena struktura i ukupna biljna proizvodnja.
Osnovne promene u proizvodnji na društvenom sektoru zapažaju se u većoj proizvodnji industrijskih kultura u odnosu na žita, sve većoj raznovrsnosti u ratarskoj proizvodnji i sve većoj proizvodnji voća.
U posmatranom periodu od 1975. do 1980. godine na individualnim gazdinstvima takođe se ostvaruje proizvodnja različitih kultura: pšenice, ječma, kukuruza, suncokreta, šećerne repe, stočnog bilja, povrća itd. Najveće površine koriste se za proizvodnju kukuruza, suncokreta, krmnog bilja i jarog ječma. Karakteristično je da kukuruz postaje dominirajuća i sve značajnija ratarska kultura.
Uporedo s razlikama u setvenoj strukturi na društvenim i individualnim posedima, stvaraju se i različiti prinosi po jedinici površine. Zbog bolje opremljenosti, veće zastupljenosti najsavremenije mehanizacije, primene svih agrotehničkih i agrohemijskih mera i stručno osposobljene radne snage, na društvenim gazdinstvima postižu se zapaženiji proizvodni rezultati. Ovo se može ilustrovati sledećim podacima:
Uticajem organizovanije proizvodnje, blagovremenom i potpunijom primenom agrotehničkih i agrohemijskih mera i proširenjem ukupnih obradivih površina za 2.000 ha (otkupom zemljišta ili obezbeđenjem sredstava za penzionisanje ostarelih individualnih proizvođača), na društvenom sektoru planirano je značajno povećanje ratarske proizvodnje najznačajnijih kultura žita i industrijskog bilja. Prema podacima Odeljenja za privredu Skupštine opštine, proizvodnja pšenice će se sa 23.898 t 1981. godine povećati na 29.548 t 1985. godine, a kukuruza sa 21.043 t — na 28.430 t, suncokreta sa 5.604 t — na 7.294 t i šećerna repa sa 52.693 t — na 89.026 t. Ovakva proizvodnja, pored svega već navedenog, pretpostavlja i značajno povećanje prinosa po jedinici površine.
Uporedo sa proizvodnjom žita i industrijskih kultura, proizvodnja biljaka za stočnu hranu takođe dobija poseban značaj. Ovo, pre svega, zbog ostvarivanja jeftine proizvodnje stočne hrane, a i zbog uticaja ovih kultura na povećanje plodnosti oranica. Najrasprostranjenija kultura za stočnu ishranu je lucerka, koja zahvata preko 90% površina pod stočnim biljem. Sa četiri kosidbe u toku godine ostvaruje se prosečan godišnji prinos od preko 60 mc/ha suvog sena. I pored velikih potreba za stočnom hranom, kako na teritoriji opštine tako na širem tržištu, proizvodnja stočne hrane se ne povećava. Razlog su nedovoljni kapaciteti sušara i nedostatak zadovoljavajućeg kapaciteta fabrike za preradu silažnog kukuruza i proizvodnju druge stočne hrane.
Kada se razmatra problem veće proizvodnje stočne hrane, ne treba zanemariti ni činjenicu da se na teritoriji opštine naJaze velike površine prirodnih livada i pašnjaka, s kojih se dobija preko 10.000 t sena godišnje. U toku vegetacije, ove površine se koriste i kao pašnjaci, što je takođe značajan doprinos razvoju stočarstva.
Proizvodnja povrća u okviru ukupne ratarske proizvodnje ima sekundaran značaj. Povrće se pretežno proizvodi na individualnom posedu, dok svega oko 4% ukupnih površina zasejanih ovim kulturama otpada na društveni sektor. U ovoj podgrani poljoprivrede još uvek se ne ostvaruju značajniji tržišni viškovi, odnosno proizvodnja za tržište. Pretežni deo proizvodnje na individualnom posedu, izuzimajući veće površine pod industrijskom paprikom, lukom i krompirom, koristi za zadovoljenje sopstvenih potreba proizvođača. Društveni sektor, izuzev značajnijih površina pod industrijskom paprikom, u svojim proizvodnim programima nije pridavao veći značaj proizvodnji povrća. Obezbeđenjem zadovoljavajućeg tržišta za širi plasman povrća i izgradnjom prerađivačkih industrijskih kapaciteta, mogla bi se značajnije povećati proizvodnja i u ovoj oblasti ratarstva.
