Opština Novi Bečej: Geografska monografija sa prikazom prirodnih karakteristika, stanovništva, privrede i naselja

Istražite duboko ukorijenjene prirodne čari i ekonomske potencijale Opštine Novi Bečej kroz sveobuhvatnu geografsku monografiju. Upoznajte se sa fascinantnim aspektima reljefa, geologije, klime, voda, biljnog i životinjskog sveta, dok istovremeno istražujete živopisna naselja i raznovrsnu privredu. Ova informativna knjiga pruža dragocen uvid u bogatstvo jedinstvenog vojvođanskog kraja, nudeći širok spektar informacija korisnih za obrazovanje, regionalno planiranje i očuvanje lokalnog identiteta.

Napredak i izazovi: Obrazovna struktura Novog Bečeja u 20. veku

Obrazovna struktura stanovništva ima dve značajne komponente: pismenost i školsku spremu stanovnika. Broj pismenih i nepismenih lica utvrđuje se za stanovnike od 10 i više godina starosti, koji su u odnosu na svoje godine mogli da se opismene. Prema podacima iz popisa stanovništva 1961. godine, u opštini Novi Bečej bilo je ukupno 3.316 nepismenih stanovnika, a 1971. godine ovaj broj je smanjen na 2.996. Iako podaci iz popisa stanovništva za 1981. godinu još nisu kompleksno obrađeni, ima indikacija da je broj nepismenih u novobečejskoj opštini u proteklom desetogodišnjem periodu još više smanjen.

Međutim, procenjujući sve ove podatke prema ukupnom stanovništvu opštine 1961, 1971. i 1981. godine, procenat nepismenih još uvck je relativno visok. Prema ukupom stanovništvu 1961. godine na teritoriji opštine bilo je 9,86% nepismenih stanovnika. U 1971. godini ovaj procenat je smanjen na 9,44%, a ove godine kreće se oko 9%. Ovako minimalno srnanjenje nepismenih posledica je već razmatrane nepovoljne strukture stanovništva. Najveći udeo u starosnoj strukturi ima stanovništva sa 50 i više godina starosti, koje u strukturi nepismenog stanovništva takođe ima vodeće mesto. Pošto stanovništvo ove dobne kategorije ostaje na Teritoriji opštine, a mlađe pismeno i obrazovano stanovništvo odlazi to se nepismenost stanovništva veoma sporo smanjuje.

U nedostatku konačnih podataka za 1981. godinu, strukturu nepisme- nog stanovništva ilustrovaćemo po starosnim grupama iz 1971. godine. Iz kvantitativne i kvalitativne analize podataka jasno se zapažaju uzroci sporog opadanja nepismenog stanovništva u novobečejskoj subregiji.

Najveću zastupljenost u ukupnom nepismenom stanovništvu od 10 i više godina starosti imala je dobna kategorija između 50. i 64. godine starosti — 34,4%. Zatim sledi starosna grupa od 65 i više godina starosti — sa 28,2% zastupljenosti. Prema tome, nepismenih stanovnika od 50 i više godina starosti bilo je 62,6%, što je blizu 2/3 ukupnog broja nepismenog stanovništva.

Relativno visoku zastupljenost među nepismenim stanovnicima imala je i dobna kategorija stanovnika od 35 do 49 godina starosti — 20,1%. Najmanji udeo među nepismenim stanovnicima 1971. godine imalo je stanovništvo od 10 do 34 godine starosti — 15,48%.

Polna struktura nepismenog stanovništva takođe ima karakteristično obeležje. Od ukupno 2.996 nepismenih 1971. godine, bilo je 897 stanovnika muškog pola, ili 29,93%, i 2.099 stanovnika ženskog pola, odnosno 70,07%.

U desetogodišnjem razdoblju od 1961. do 1971. godine, uporedna obrazovna struktura stanovništva ukazuje na opadanje stanovnika bez školske spreme i sa četiri razreda osnovne škole. Bez školske spreme 1961. godine, među stanovništvom sa 10 i više godina starosti, bilo je 31,44%, a 1971. godine — 25,60%. Sa četiri razreda osnovne škole 1961. godine bilo je 53,71%, a 1971. — 48,64% stanovnika.

Od završene potpune osnovne škole do više i visoke školske spreme, u uporednoj obrazovnoj strukturi stanovništva, proporcionalni odnosi se obrnuto menjaju. Broj stanovnika sa završenom osnovnom, srednjom i višom i visokom školom stalno raste. Sa završenom osnovnom školom 1961. godine bilo je 1.524 stanovnika, ili 5,48%, a 1971. godine 3.132 stanovnika, odnosno 11,34%. Sa završenom školom za VKV i KV radnike 1961. godine bilo je 6,79%, a 1971. godine 9,15%. Sa završenom srednjom školom broj stanovnika se skoro udvostručio. U 1961. godini sa završenom srednjom školom bilo je 2,00%, a 1971. godine — 3,91%. Broj stanovnika sa završenom višom školom skoro je za tri puta veći u 1971, u odnosu na 1961. godinu. U 1961. godini sa završenom višom školom bilo je 55 stanovnika, ili 0,19%, a 1971. godine — 207 stanovnika, odnosno 0,75%. Sa završenom visokom školom, odnosno fakultetom, broj stanovnika se skoro udvostručio. U 1961. godini bio je 81 stanovnik sa završenim fakultetom, ili 0,29%, a 1971. — najvišu školsku spremu imalo je 145 stanovnika, odnosno 0,52%.

Struktura stanovništva starog 10 i više godina, prema školskoj spremi i polu, 1971. godine ukazuje na delimične razlike koje se zapažaju u obrazovnoj strukturi stanovništva po naseljima. Već je navedeno da je 1971. godine na teritoriji opštine bez školske spreme bilo 25,60% stanovništva starog 10 i više godina. Međutim, u isto vreme, ovo stanovništvo u Bočaru bilo je zastupljeno sa 32,78%, u odnosu na ukupno stanovništvo ovog naselja staro 10 i više godina. U Kumanu ovo stanovništvo bilo je zastupljeno sa 25,94% (što je na nivou opštine), u Novom Miloševu — sa 26,24%, a u naselju Novi Bečej — sa 24,12%.

Sa četiri razreda osnovne škole, 1971. godine na teritoriji opštine bilo je 48,7% stanovništva starog 10 i više godina. U Bočaru je bilo 42,98% ovakvog stanovništva, u Kumanu 51,17%, u Novom Miloševu 53,70%, a u Novom Bečeju 46,03%. Razlika između Bočara i Novog Miloševa iznosi više od 10%.

Prema popisu stanovništva 1971. godine, u Bočaru je bilo 12,63% stanovništva sa završenom osnovnom školom, u naselju Kumane 10,00%, u Novom Miloševu 9,49%, a u Novom Bečeju 12,52%.

Završenu školu za KV i VKV radnike u Bočaru je 1971. godine imalo 125 stanovnika, odnosno 6,21% od ukupnog stanovništva starog 10 i više godina. U naselju Kumane bilo je 8,50%, u Novom Miloševu 6,67% a u Novom Bečeju 11,10%. Najveća razlika u naseljima javlja se između Bočara i Novog Bečeja, što je, pre svega, posledica različite privredne strukture. U privredi Novog Bečeja ir.dustrija zauzima sve zapaženije mesto, pa joj i treba sve veći broj KV i VKV radnika, dok je u ostalim naseljima opštine ova grana privrede tek u začetku.

Sličan je proporcionalni odnos stanovnika i sa ostalim završenim srednjim školama. Sa završenim fakultetom 1971. godine u Bočaru je bilo svega 11 stanovnika, odnosno 0,55%, u naselju Kumane 0,33%, u Novom Miloševu 0,32% a u Novom Bečeju 0,69%. Najveća razlika javlja se između Novog Miloševa i Novog Bečeja, što je posledica, pre svega, povoljnijih uslova koje učenici iz Novog Bečeja imaju za sticanje sređnjoškolskog obrazovanja.

Kvalifikaciona struktura stanovništva po delatnostima, a posebno struktura stanovništva prema školskoj spremi po delatnostima, na teritoriji opštine takođe ukazuju na određene specifičnosti i karakteristike. Uporednom analizom kvalifikacione strukture radnika koji žive i rade na području opštine, može se zapaziti da je kvalifikovana radna snaga najviše zastupljena u industriji, a zatim slede: poljoprivreda, trgovina, građevinarstvo, zanatstvo, ugostiteljstvo i druge delatnosti. U 1971. godini, u privrednim delatnostima radilo je ukupno 3.152 radnika različitih kvalifikacija, a 1978. godine ovaj broj radnika povećan je na 4.048. Uporedo sa porastom broja kvalifikovanih radnika u privredi, broj ovih radnika u neprivrednim delatnostima opao je sa 178 na 168. Ovakve promene su u skladu sa postepenim intenziviranjem razvoja pojedinih privrednih delatnosti, pre svega, industrije i građevinarstva, gde je u posmatranom periodu i došlo do najvećeg povećanja broja kvalifikovanih radnika.

Analizom ukupnih promena u kvalifikacionoj strukturi po delatnostima od 1971. do 1978. godine uočava se najveći porast kod kvalifikovanih radnika, koji iznosi 964, odnosno 84,63%. Broj kvalifikovanih ranika, u analiziranom vremenskom razdoblju, smanjen je sa 1.028 na 974, odnosno za 5,54%. Uzrok opadanju kvalifikovane radne snage u poljoprivredi nisu smanjene potrebe ove privredne delatnosti za kvalifikovanim radnicima. Naprotiv, savremena poljoprivreda zahteva kvalifikovanu radnu snagu. Međutim, kvalifikovana radna snaga prelazi iz poljoprivrede u ostale privredne delatnosti, pre svega, u industriju. Određen procenat kvalifikovane radne snage iz poijoprivrede sa teritorije opštine emigrira u druga, privredno razvijenija područja Vojvodine.

Do porasta kvalifikovane radne snage došlo je još u građevinarstvu, saobraćaju i trgovini, jer su ove grane privrede, u analiziranom vremenskom razđoblju, ostvarile određen uspon. U svim ostalim granama privrede došlo je do opadanja broja kvalifikovanih radnika, što je najizraženije u zanatstvu. U ovoj grani, broj kvalifikovanih radnika sa 242 opao je na 74. Ovu pojavu takođe možemo povezati sa emigracijom kvalifikovanih radnika u industriju na području ove opštine ili u druge subregije.

Struktura radnika prema školskoj spremi po delatnostima upotpunjuje obrazovnu strukturu stanovništva opštine. U periodu od 1971. do 1978. godine broj radnika sa visokom, višom, srednjom i nižom školskom spremom u industriji povećao se sa 132 na 285, odnošno za 116%. Unutar ove privredne grane, po pojedinim stepenima školske spreme uočavaju se određene razlike. Broj radnika sa visokom školskom spremom porastao je za 150%, sa višom školskom spremom — za 88,88%, sa srednjom školskom spremom — za 146%, a sa nižom školskom spremom — za 34,61%. Najveće povećanje ostvareno je u oblasti najvišeg stepena stručnog obrazovanja, što je u skladu s težnjom osnovnih organizacija udruženog rada ove privredne grane da kvalifikacionu strukturu radnika podignu na viši stepen.

U okviru poljoprivrede, ukupno posmatrano, nije došlo do povećanja svih stepena obrazovanja radnika. Minimalno povećanje ostvareno je u oblasti visokog, višeg i srednjeg obrazovanja, dok je bitno smanjen broj radnika sa nižom školskom spremom. Ovakva kretanja takođe su u skladu s težnjama za podizanjem nivoa kvalifikacione strukture radnika.

Do veoma značajnog poboljšanja kvalifikacione strukture radnika došlo je u oblasti građevinarstva, saobraćaja i trgovine. Sa visokom, višom, srednjom i nižom školskom spremom, broj radnika u građevinarstvu povećan je za 127%, u saobraćaju za osam puta, a u trgovini za 35,13%. Do osetnog smanjenja broja radnika sa pomenutom školskom spremom došlo je u oblasti ugostiteljstva, zanatstva i stambeno - komunalnih delatnosti, zbog toga što je određeni procenat ovih radnika prešao u druge privredne i neprivredne delatnosti.

Ako se posmatra struktura radnika prema školskoj spremi ukupno za privredne delatnosti 1971. i 1978. godine, zapaža se da je došlo do značajnog povećanja broja radnika sa visokom, višom i srednjom stručnom spremom. Ovo povećanje iznosi 72,75% Kod svih privrednih delatnosti najviše je povećan broj radnika sa srednjom školskom spremom, od 249 (1971. godine) na 445 (1978. godine), odnosno za 78,71%. U ovom vremenskom razdoblju, u svim privrednim delatnostima došlo je do opadanja broja radnika sa nižom školskom spremom.

U neprivrednim delatnostima opao je broj radnika sa srednjom i nižom školskom spremom, dok je broj radnika sa višom i visokom školskom spremom povećan. Najveće povećanje postignuto je kod radnika sa višom školskom spremom. Sa 131 radnika sa višom spremom 1971. godine, ovaj broj se 1978. godine povećao na 218, što izraženo u procentima, predstavlja povećanje od 66,41%.

Related Articles