Srpska pravoslavna crkva Sv. Nikole u Novom Bečeju je druga u nizu predstavlјenih građevina iz edicije istorija umetnosti – zaštićeni spomenici kulture na teritoriji Opštine Novi Bečej, posle kuće Vladimira Glavaša u Vranjevu.
Pored kuća bogatijih građana, njihovih palata, letnjikovaca i dvoraca na teritoriji Opštine Novi Bečej, ostale su sačuvane i od velikog su značaja mnogobrojne crkvene građevine - pravoslavni i rimokatolički hramovi. Na ovoj relativno maloj teritoriji evidntirano ih je ukupno četrnaest, uklјučujući Srednjevekovnu baziliku Arača, od kojih je 11 proglašeno za zaštićene spomenike kulture.
Zaštićeni su: Srednjevekovna bazilika Arača (nalazi se 14 km severo-istočno od Novog Bečeja), kapela „Manastir“ i Spc Sv. Nikole, kapela porodice Pulai sa kalvarijom na katoličkom groblјu, kapela Sv. Đorđa na pravoslavnom groblјu (zadužbina Milanka Stankovića) u Novom Bečeju, Spc Sv. Jovana Preteče u Vranjevu, Spc Sv. Arhanđela Gavrila u Bočaru, Spc Sv. Arhanđela Mihajila i Gavrila, Spc Sv. Stefana i Rkc Sv. Marije Magdalene u Novom Miloševu, kao i Spc Sv. Arhanđela Mihajila i Gavrila u Kumanu.
Valorizacija nasleđa Opštine Novi Bečej bazirana je na sveopštoj analizi istorijsko-društvenih, prirodnih i kulturoloških faktora, koji su oblikovali i definisali identitet naselјa ove opštine sa veoma vrednim graditelјskim nasleđem i istorijom svakog naselјenog mesta pojedinačno.
Važniji događaji u Novom Bečeju beleženi su od kraja XVIII veka kada je novobečejski spahiluk 1782. godine, nakon prodaje kameralnih dobara, kupio trgovac Pavle Hadžimihajlo i kada se, samo desetak godina kasnije, otpočelo sa zidanjem pravoslavnog hrama Sv. Nikole. Već tada je Novi Bečej postao primer jasno definisanog duhovnog, prosvetnog I kulturnog prostora jedne višenacionalne sredine i odražavao je želјe Srba, Mađara, Nemaca i Jevreja za očuvanjem nacionalnog, verskog i kulturnog identiteta svojih zajednica i uvek prisutna nastojanja da se ne zaostaje za bogatijom i razvijenijom evropskom graditelјskom tradicijom.
U povezanosti s tim je crkva Uspenja Bogorodice, u blizini reke Tise u Novom Bečeju, jedna je od najstarijih crkvenih građevina, sagrađena već oko 1741. godine. Pre nje je na ovom mestu ili u neposrednoj blizini postojala manja bogomolјa, izgrađena od pletera ili od naboja 1731. godine. Smatra se da je nekada je na tom mestu, još za vreme Turaka, postojao pravoslavni manastir, te se po njemu današnja crkva i zove manastir.
Naselјe se razvijalo prema severu i nešto dalјe od Tise sagrađena je krajem XVIII veka nova i veća Srpska pravoslavna crkva posvećena Sv. Nikoli. Klara Sisanji je kao veliki darodavac crkve sahranjena 9. septembra 1830. u naosu ovoga hrama. Pretpostavlјa se da je darovala crkvi sredstva za izradu ikonostasa, koji je naslikan 1804. godine.U Novom Bečeju je još pre 1739. godine, ubrzo nakon doselјavanja Mađara, izgrađena 1747. godine katolička kapelica od ćerpiča na mestu gde je i današnja Rimokatolička crkva. Kapelica je bila posvećena Sv. Vendelinu, a današnja crkva izgrađena sredstvima Klare Sisanji 1804-1809. godine, posvećena je Sv. Klari Asiškoj.
Evangelisti se u Novom Bečeju prvi put spominju 1820. godine. Svoju Evangeličku (luteransku) crkvu su sagradili u drugoj polovini XIX veka.
Jevrejska sinagoga bila je izgrađena 1865. godine i nalazila se u Ulici Žarka Zrenjanina br. 16. Do nje je bila i zgrada gde je stanovao kantor (pomoćnik rabina). Sinagoga je nažalost porušena odmah posle Drugog svetskog rata, a na njenom mestu su podignute stambene zgrade.
Pored društveno-istorijskih i urbanističkih vrednosti, značajan elemenat valorizacije zaštićene Prostorne kulturno-istorijske celine Centar Novog Bečeja, predstavlјa i prirodno okruženje, naime blizina reke Tise na čiju obalu se zaštićena celina neposredno i nadovezuje. Ona daje ekološku i vizuelnu vrednost celini i zajedno sa očuvanim graditelјskim fondom smatra se potencijalom budućeg održivog razvoja ovog mesta.
