Zaštićeno područje je agrarni predeo sa ostacima delimično izmenjenih prirodnih staništa. Struktura predela je određena reljefom: na relativno ravnoj površini rečne terase nalazi se mreža prastarih rečnih meandara (Marković et al. 1998), u kojima su očuvani ostaci prirodnih staništa, a više delove rečne terase zauzimaju polu-intenzivno obrađene oranice i ljudska naselja. Matricu predela (Forman, 1995) čine obrađene površine, a naselja i fragmenti prirodnih staništa formiraju manje-više povezanu mrežu. Stepen izolacije fragmenata prirodnih staništa se smanjuje zbog prisustva meliorativnih kanala, koji povezuju sva vlažna staništa u jedinstveni sistem (Sabadoš i sar., 2011). Pošto ne ispunjavaju specifične zahteve osetljivih vrsta, kanali obezbeđuju samo delimičnu ekološku povezanost ostataka prirodnih staništa. Treba naglasiti da, kao zamenska staništa, kanali obezbeđuju opstanak najtolerantnijim vrstama močvara i vlažnih livada (Herzon & Helenius, 2008; Horváth & Szitár, 2009) i na taj način doprinose očuvanju biodiverziteta agrargnih područja. Male površine pojedinačnih parcela pružaju osnovu za visok stepen raznovrsnosti useva, ali dominacija jednogodišnjih ratarskih kultura dovodi do uniformnosti agrarnih površina. Jedini izuzetak je peščana greda između Male i Velike Rusande, na kojoj se nalazi mozaik oranica, vinograda i voćnjaka.
Parcele na gredi se obrađuju pretežno polu-intenzivno, ali među njima se nalazi manji broj ekstenzivno korišćenih voćnjaka i starih vinograda, kao i zapuštenih parcela, od kojih se na nekima spontano javlja žbunasta i drvenasta vegetacija, sa velikim učešćem invazivnih vrsta.
Antropogeni elementi predela i biodiverzitet
Ostaci prirodnih staništa se graniče sa dva naselja, od kojih je Kumane kompaktnije, sa dobro definisanim granicama, dok naselje Melenci pokazuje tendenciju širenja uz severoistočne i južne obale jezera Rusanda. Groblje Melenaca se nalazi na jugoistočnom rubu grede između Male i Velike Rusande, zbog čega je jezero nasipom podeljeno na dva dela. Planski dokumenti oba naselja predviđaju pretvaranje delova zaslanjenih vlažnih depresija u građevinsko zemljište, što će dovesti do jačanja efekata ruba na fragmente prirodnih staništa, naročito u pogledu zagađenja, uticaja domaćih životinja i smetnji od prisustva ljudi (Saunders et al, 1991). Pored navedenog, planirano proširenje građevinske zone na južnom delu Kumana znatno sužava ekološki koridor prema SRP „Okanj bara“. Infrastrukturna mreža između naselja je slabo razvijena, a najznačajniji su asfaltirani putevi lokalnog karaktera i slabo iskorišćena pruga. Na prostoru zaštićenog područja registrovana su četiri ukrštanja saobraćajne mreže sa kanalima u ulozi ekoloških koridora (tri sa asfaltiranim putevima i jedno sa prugom), na kojima propusti za vodu ne omogućuju prolaz sitnih životinja ispod puta. Za brojne vrste prelaz preko asfaltiranih puteva je uspešan samo u slučaju izuzetno povoljnih okolnosti (npr. sitne žabe mogu da prelaze saobraćajnice u slučaju neznatne frekvence saobraćaja, pod uslovom da je vlažnost vazduha i zemljišta dovoljno visoka). Za sitne životinje koje nisu u stanju da prolaze preko šina, pruga stvara barijeru (Lindqvist, 2007) između Melenačkih i Kumanskih depresija. Sitne, slabo pokretljive vrste (žabe, mrmoljci, rovčice itd.) mogu da prelaze jedino kod ukrštanja pruge i atarskog puta, koji je lociran 200 metara od propusta kanala. Opisano stanje povećava mortalitet jedinki koje pokušavaju prelaz i povećava izolaciju subpopulacija depresija odvojenih saobraćajnicama (Iuell et al, 2003, Sabadoš i Delić, 2005). Zbog navedenog, saobraćajnice možemo smatrati delimično propusnim barijerima za sitne, manje pokretljive životinjske vrste. Verovatnoća uspešnog prelaza preko zemljanih puteva je veća, kako zbog malog prometa motornih vozila, tako zbog povoljnijih osobina ogoljene površine zemlje u odnosu na asfalt.
Fragmenacija prirodnih staništa
Dominantni tipovi iskonskih staništa su bili stepska, slatinska i močvarna, stvarajući prostrane travne površine pustara. Razvoj žbunastih i drvenastih zajednica bio je omogućen samo na manjim površinama (npr. po rubu peščanih greda kod Rusande i kod Kumana).
Vrste travnih staništa prilagođene su uslovima prostranih otvorenih staništa, zbog čega su mnoge od njih osetljive, ne samo na fragmentaciju (Heim&Báldi, 2009), nego i na promenu strukturnih osobina predela, kao što je podizanje visokog zelenila (Herzon& O’Hara, 2007; Reino, et al, 2010). Kompeticija i predacija od strane široko rasprostranjenih vrsta antropogenih zelenih površina ugrožava opstanak ptičjim vrstama koje pripadaju temeljnim vrednostima slatinskih staništa (Herzon&O’Hara, 2007, Morgado et al, 2010).
Stepska i šumostepska vegetacija je skoro u potpunosti uništena, samo su male površine sekundarne stepske vegetacije očuvane duž nasipa pruge, na višim delovima obala pojedinačnih meliorativnih kanala i na veštačkoj humci na severnom delu područja. Stepski ostaci zapadno od banjskog kompleksa predviđeni su za podizanje zelenih površina (Slika 56), čime se smanjuje pokrovnost najugroženijeg stanišnog tipa prostora. Zaslanjena staništa su opstala u izduženim, uskim depresijama nekadašnjih rečnih meandara, čija je širina svega nekoliko stotina metara, a površina pojedinačnih fragmenata je ispod 500 hektara. Fragmenti su međusobno odvojeni obrađenim površinama, čija širina varira od 200 do 600 metara, što za slabo pokretljive vrste predstavlja nepromostljivu barijeru. Meliorativni kanali predstavljaju delimično prohodne koridore za sitne životinje. Zaslanjene močvare su opstale na svega nekoliko desetina hektara, a njihova površina se i dalje smanjuje zbog odvodnjavanja. Odvodnjavanjem opada i učestalost plavljenja livada, što povećava izolaciju ostataka vlažnih staništa i izaziva raslanjenje i degradaciju slatina (Gőri&Kapocsi, 2005, Molnár&Borhidi 2003). Sadašnja konstrukcija nasipa uz Tisu povećava izolaciju vlažnih staništa od ekološkog koridora Tise, jer predstavlja barijeru svim vrstama čija disperzija zavisi od kretanja vodenih masa tokom plavljenja i povlačenja vode.
