BOSANSKOKRUPSKO PODRUČJE U SREDNJEM POUNJU, STARI ZAVIČAJ
Hidrografske karakteristike ove teritorije baziraju na postojanju i protoku reka, rečica, potoka, jezera, izvora (vrela). Teritorija Bosansko-krupskog sreza je prebogata vodotocima i čini posebnu vrednost ovog prostora. Skladnost hidrografske mreže ovog područja zasnovana je na topografskim, geološkim i klimatskim faktorima.
Najveća je reka Una, koja izvire u Lici (Republika Hrvatska), a utiče u reku Savu kod Jasenovca. Ime su joj dali Rimlјani. Nazvali su je „Uno", što znači prva među rekama Evrope. Duga je 215 km, od čega više od 40 km teče kroz ova sela. Na tom delu toka ima relativno mali pad od 0,60 m 1 km i mirnija je nego u svom gornjem toku. Nadmorska visina površine Une, na ulasku u teritoriju Bosanskokrupskog sreza je 160 m, a na izlasku oko 135 m. Una u svom toku, ima više ada, pravi slapove - bugove. Poznate ade na toku Une su: Pašalića ada, Musina ada (Velika), ada Ajak i Jovanovića ada. Između Podvrana i Velikog Badića je Ćirića ada. U Otoci su najveće Gradska ada i ada Zidina, a između Ivanjske i Blatne najveća je ada Madžarica. Od unskih slapova najveći i najlepši su: Halkića slap kod Bosanske Krupe i slapovi kod Otoke. U Uni i njenim većim pritokama ima raznih riba - mladica, štuka, liplјena i drugih.
Una ima više pritoka. Na desnoj strani u Unu utiče Crno jezero, oko četiri kilometara udalјeno od Bosanske Krupe. U samom gradu, u Unu se uliva potok Vučijak, koji izvire ispod planine Lipik. Reka Krušnica, koja izvire kod sela Gudavac i Vranjska, utiče u Unu nizvodno od grada. Korito Krušnice je dugačko oko 6 km. Na severu Una prihvata vodotokove više rečica i potoka: Kutanju, Haskulića potok, Bijeli potok, Mali potok, Puvačin potok, Doklu, Bukovsku, Mandu, Brskavac, Pjeskovac, Kalovac, Vranovinu i Duboki potok.
Reka Vojskova, koja izvire ispod Ćulumka u Podgrmeču, teče na sever kroz krupsku opštinu, prima Klokoč, Zelenac, Mlaku rijeku i druge potoke, i utiče u Unu u selu Rudicama u novskoj opštini.
S leve strane Una prima Kalender, Hodžinac, Crno vrelo, Alijino vrelo, Bent, Ljusinu, Voloder, Baštru, Lončarevac, Glodinu, Ivanjsku, Vranješevac, Pavnovac, Kosinjac, Gvozdenovac, Krmulјin i Orlovac. Pritoke rečice Baštre su Trepešnica, Čava, Babinac i Vodomut, a pritoke Glodine su Grkovac, Dobrina, Halilovac i Bjelajski potok. Baštra se uliva u Unu kod sela Baštra. Rečica Glodina izvire u selu Banjani ispod Ćorkovače, a uliva se u Unu u selu Ivanjska. Preko ove teritorije protiče reka Japra, koja izvire u Majkić Japri, a utiče u reku Sanu kod sela Blagaj Japra.
Na bužimskom području, Bužimnica i Stabandža su najvažnije rečice. Stabandža izvire ispod Radača, a Bužimnica ispod Vukalića brda. Inače, ove rečice se spajaju u rečicu Glinicu, pritoku reke Gline.
Od ponornica na ovom području poznate se: Suvajčina u Suvaji, Glibaja u Duboviku, Rijeka u Buševiću, Kamarica u Jezerskom, Jarnija u Pištalinama, Pecka u Ljusini, Kamenica u Radiću, Vinica u Vranjskoj, Kamenica u Gudavcu, Sedra u Vojevcu, Dvostrukovac u Benakovcu, i još neke.
Na ovim prostorima ima veliki broj izvora (vrela), koji su se nanizali ispod svakog brda i kose, a stanovnici ovog kraja sa izvora nose vodu za piće. Svaki izvor ima svoje ime. Naročito oni veći. Međutim, ima i malih koji, u toku sušnih dana i presuše. Koliko je vrela i ne zna se, ali to je, svakako, veliko bogatstvo ovog kraja. Pored toga, na Uni, ali i njenim pritokama, još u dalekoj prošlosti lјudi su gradili mlinove (vodenice) za svoje potrebe, koristeći postojeću snagu reka i potoka.
